کریستوفر الکساندر

الکساندر، کریستوفر (وین، اتریش،۱۹۳۶- ) معمار و نظریه‌پرداز اتریشی­تبار امریکایی دانشپایه‌ی کارشناسی معماری و کارشناسی ارشد ریاضیات را از دانشگاه کمبریج، دریافت کرد؛ سپس به امریکا رفت (۱۹۵۸) و موفق به اخذ درجه‌ی دکتری در معماری از دانشگاه هاروارد شد. پایان‌نامه‌ی دکتری او، درباره‌ی ترکیب فرم که در ۱۹۷۰ نخستین نشان زرین بنیاد معماران امریکا[۲] را برای پژوهش دریافت نمود، در ۱۹۶۴ با عنوان یادداشت­هایی درباره‌ی ترکیب فرم به ‌چاپ رسید.
الکساندر به عنوان دانشجویی با پیشینه‌ی تحصیل در ریاضی و فیزیک، بیش از هر چیز دغدغه‌ی رابطه‌ی میان کل و اجزا[۳] را داشته است. می‌توان گفت این دغدغه‌ی او در معماری بر این موضوع متمرکز شد که معمار چگونه با ترکیب عناصر در فرایند طراحی، کلیتی یکپارچه را شکل می‌دهد؟ الکساندر که شاگرد ایوان سرگئی چرمایف[۴] بوده و با او در تدوین کتاب عرصه‌های زندگی جمعی و زندگی خصوصی (۱۹۶۴) همکاری داشته است، «شناخت و بیان دقیق مسئله» را نخستین گام در طراحی برشمرده و فرایند طراحی را نیازمند تحلیلی دقیق و منطقی از مسئله می‌دانست. او برای این تحلیل، ساختاری قائل بود که با خُرد کردن مسئله به موضوعات مختلف، به‍گونه‌ای سلسله‍مراتبی و در قالب نمودارهای درختی، موضوعات مرتبط با آن مسئله را از هم جدا کند؛ گویی وجه یا سطح مشترکی میان این زیرفصل­ها وجود ندارد. او در آن زمان بر این باور بود که چنین ساختاری می‌تواند شیوه‌ی اندیشیدن طراح را سازماندهی کند، اما یک سال بعد الکساندر در مقاله‌ای با عنوان شهر یک درخت نیست (۱۹۶۵)، اعلام نمود که ساختار شهر پیچیده‌تر از آن است که نمودارهای درختی قادر به توضیح و تشریح آن باشند. او بر این پایه ساختاری پیچیده‌تر از نمودارهای درختی را به ‌تصویر کشید که در آن بخش‌هایی از ساختار ـ بر خلاف ساختار درختی ـ همپوشانی دارند و از سلسله مراتبی نظم نیافته برخوردار است. مقاله‌ی مزبور به‌سرعت در حلقه‌ی نقدهایی چون کتاب جین جیکوبز ـ مرگ و زندگی کلانشهرهای امریکا[۵] ـ قرار گرفت که برنامه‌ریزی شهری مدرنیستی را مورد هدف گرفته بودند.
الکساندر که او را پدر جنبش زبان الگو[۶] می‌دانند، در همان حال که از نظریه پردازان معروف معماری دوران ماست، معمار برجسته ای نیز هست که در کشورهای مختلف پروژه‌هایی اجرا کرده است. افزون بر آن نظریه های او نه تنها بر معماری، بلکه بیش از آن در حوزه‌های علم رایانه و مدیریت اطلاعات مؤثر بوده است. او از ۱۹۶۳ در دانشگاه برکلی، کالیفرنیا تدریس کرده و از استادان برجسته‌ی این دانشگاه است.
مهمترین آثار او: یادداشت‌هایی بر ترکیب فرم (۱۹۶۴)، شهر یک درخت نیست (۱۹۶۵)، یک زبان الگو [۷] (۱۹۷۷)، معماری و راز جاودانگی؛ راه بی­زمان ساختن[۸] (۱۹۷۹)، نظریه‌ای جدید در طراحی شهری[۹] (۱۹۸۷)، معنای واقعی معماری[۱۰] (۱۹۹۱)، راه تازه‌ی دیدن[۱۱] (۱۹۹۱)، تجربه‌ی ارگان [۱۲] و سرشت نظم[۱۳] (۲۰۰۲).

[۱] . نگاه کنید به : پاکزاد، جهانشاه (۱۳۸۷). سیر اندیشه‌ها در شهرسازی (جلد سوم – از فضا تا مکان). انتشارات آرمانشهر

۲٫ American Institute of Architecture

[۳]. Parts and Whole

۴٫ Chermayeff , Serge Ivan

۱٫ The Death and Life of Great American Cities

۲٫ Pattern Language Movement

۳٫ A Pattern Language

۴٫ The Secret of Timeless Architecture; The Timeless way of Building

۵٫ A New Theory of Urban Design

[۱۰]. The Real Meaning Of Architecture

۷٫ A New Way of looking

۸٫ The Oregon Experience

[۱۳]. The Nature of Order