راهبردهای طراحی پل عابر پیاده

حضور پیاده در شهر از مواردی است که در فرایند طراحی شهری امروز بیش از پیش موردتوجه و تأکید قرار دارد. در این میان فراهم آوردن شرایطی امن به ویژه در برابر نفوذروز افزون اتومبیل و وسایل نقلیه، از عوامل تأثیرگذار بر کمیت و کیفیت حضور پیادگاناست. عبور از (عرض) خیابان که متأثر از نظام حمل و نقل شهری می باشد، گاه از مواردگریزناپذیر حضور پیاده در سطح شهر است، که تسهیل آن همواره با چالشهای متعددی ازطرف طراحان و برنامه ریزان روبهرو بوده است.
پلهای عابر پیاده که در قالب عنوان کلی گذرگاههای عرضی غیر همسطح روگذر طبقه بندی میشوند، نمونهای از امکانات مناسب شهری برای تسهیل عبور و مرور پیاده همراه با افزایش ایمنی تردد، جلوگیری از حوادث ناگوار و نیز کاهش مشکلات ترافیکی معابر میباشند. از اینرو باتوجه به کارآیی و پیامدهای مثبت این پلها، طراحی و ساخت آنها در سطح شهرها البته نه تنها بر مبنای رویکردی سازهای (سازهای اغلب فلزی برای عبور) ضروری میباشد.
با در نظر گرفتن این نکته که یک پل، خواه به صورت تنه درختی بر روی یک رودخانه باشدیا با استفاده از تکنولوژی بسیار پیشرفته مهندسی ساخته شده باشد، همواره بیانگر ونمودی از سازه خویش و در واقع به عنوان عنصری با خالصترین ساختار مطرح است، اماپلهای عابر پیاده در سطح شهرها را میتوان متفاوت از سایر پلها (با عملکردها وفرمهای مختلف) دانست. چراکه به دلیل تأثیر عمده پلهای عابر پیاده بر سیمای شهرهاو با توجه به نقشی که این پلها به عنوان عناصری ساختاری و نیز گونهای از مبلمانشهری در شهرها همراه با عملکرد اصلی خویش یعنی تسهیل تردد عابرین پیاده برعهدهدارند، میبایست علاوه بر مسایل صرفاً سازهای، معیارهای دیگری نیز در طراحی اینپلها در نظر گرفته شوند.

برخی از مهمترین عواملی که در طراحی پلهای عابر پیاده میتوان در نظر گرفت عبارتنداز:
۱ـ موقعیت
از آنجایی که این گونه پلها، باتوجه به ضرورت جانمایی، مقابل یا در کنارساختمانها قرار میگیرند، بایستی طوری طراحی شوند تا مانع نورگیری یا اخلال درروند عملکرد همجواریهای خود به وجود نیاورده و چه بسا به دلیل کارکرد خود بر کیفیتفضای اطراف بیفزایند.
۲ـ سازه

باتوجه به اینکه پلهای عابر پیاده نسبت به پلهای سوارهرو سبکتر وکوچکتر میباشند، درنتیجه امکان طراحیهای خلاقانه و نوآور که گاه خود بهعنوانعاملی در جهت افزایش انگیزه استفاده از پل مطرح میشود، بسیار است. از اینرومیتوان با توجه به موقعیت، مقدار باری که میبایست پل تحمل کند، نوع و ویژگیهایطرح (طول، عرض، ارتفاع، تعداد دهانه، شیب و …)، جنبههای اقتصادی، شرایط اقلیمی (مقاومت در برابر تغییرات اقلیمی)، نوع عبور و مرور (از برخی پلهای عابر پیاده بهسبب موقعیت قرارگیری علاوه بر عابرین پیاده، وسایل نقیله موتوری سبک و دوچرخه نیزعبور میکنند) و نیز ماندگاری پل از سازههای مختلف بتنی، فولادی، آلومینیومی (سازهای بسیار سبک و البته گران)، چوبی، سنگی و نیز سازههای ترکیبی در طراحی استفاده کرد.

۳ـ مصالح
مصالحی که در پلهای عابر پیاده مورد استفاده قرار میگیرند، با توجه بهموقعیت و محل قرارگیری پل، ابعاد پل، نحوه نگهداری و محافظت و در نظر گرفتن مسایلناشی از فرسودگی یا تخریب (vandalism)، تعیین میشوند. البته در این انتخاب،درنظرگرفتن موارد زیباییشناسی و فراهم کردن شرایط مناسب برای عبوری بیخطر (همچوندقت در انتخاب مصالح کف پل که سبب سرخوردن یا آسیبهای دیگر نشود) نیز روی مصالحانتخابی تأثیرگذار است.
۴ـ ایمنی
از آنجایی که مهمترین هدف طراحی و ساخت پلهای عابر تسهیل تردد شهرونداناست، از اینرو فراهم نمودن تسهیلاتی همانند پلههای برقی و بالابرها، برای استفادهسالخوردگان و افراد کمتوان جامعه از پلها، بایستی در طراحی لحاظ شوند. همچنینتوجه به تعداد و ارتفاع پلهها، طراحی نرده و حفاظ روی پل با در نظر گرفتن نوع وارتفاع آن و نحوه اتصال آخرین پله به کف معبر ازجمله مهمترین موارد در تأمین ایمنیپلهای عابر پیاده شوند.
۵ـ نورپردازی و رنگ

هرچند که بهدلیل جانمایی، نور عمومی محیط بسیاری از پلهای عابرپیاده معمولاً زیاد است اما وجود نور کافی از مواردی است که سبب احساس امنیت بیشترو وضوح مسیر پل در عبور شب هنگام عابران از روی پل میشود. همچنین نورپردازی پل سببخوانایی و برجسته شدن طراحی، عناصر تعبیه شده روی مسیر پل و نیز محلهای ورود وخروج در طول شب میشود. البته بایستی توجه داشت که نور بیش از اندازه روی پل، برایرانندگان اتومبیلهای عبوری از زیر پل گاه مشکل آفرین میباشد.
از آنجایی که امروزه در شهرها رنگ به عنصری فراموش شده تبدیل شده است، استفاده ازرنگ البته هدفمند طوری که سبب اغتشاش رنگی در سیمای شهر نشود، در طراحی پلهایعابرپیاده علاوه بر زیبایی و خوانایی پل و تأثیر بر فضای پیرامون، به لحاظ روانی وایجاد انگیزه برای عبور عابران نیز موثر است.
۶ـشرایط اقلیمی
یکی دیگر از مهمترین موارد موثر در طراحی پل توجه به شرایط اقلیمیچون برف، باران و باد میباشد. از آنجایی که پلها اغلب در ارتفاع بلندتری از سطحزمین قرار میگیرند، مقابله با جریانهای شدید هوا و باد و طراحی موانعی در جهتکاستن شدت این جریانها میبایست در طراحی لحاظ شوند.
از طرف دیگر به دلیل زاویه ریزش باران و برف، میبایست کف پل با شیب متناسبی طراحیشود تا ضمن جمع نشدن آب باران و عدم ریزش روی مسیر سواره زیر پل، این آب به صورتیهدایت شده از طریق کانالهایی به پایین منتقل شود. همچنین میتوان با تمهیداتی (مثلنصب سیمهای حرارتی در زیر کف پل) در فصل زمستان از جمع شدن برف در سطح پل جلوگیریکرد.