زباله های شهری

مواد زائد جامد شهری

مدیریت مواد زائد جامد امروزه بعنوان یکی از مهمتریندغدغه های جوامع بشری مطرح می باشد. افزایش حجمزباله ها  از یک سو و تنوع و گوناگونی آنها از سوی دیگر بر پیچیدگی نحوه جمع آوری و دفع آنها می افزاید.گسترش علوم و فن آوری در زمینه های مختلف شیمی ، فیزیک ، پزشکی و ……  موجب ورود انواع زباله های  خطرناک حتی در داخل زباله های خانگی شده است . امروزه دیگر سیستم های جمع آوری و دفع سنتی زباله ها جوابگو نبوده و نمی تواند از آلودگی های زیست محیطی  ناشی از انواع زباله های  شیمایی ، میکربی ، رادیو اکتیو و …جلوگیری کند. تصویب قانون مدیریت پسماندها علیرغم وجود اشکالاتی در آن ، می تواند بعنوان یکی از گامهای مهم در راه ارتقاء وضعیت مدیریت مواد زائد جامد در سطح کشور باشد . بر اساس این قانون شهر داریها در محدوده شهر ها  برای اولین بار قانونا و رسما بعنوان ارگان مدیریت کننده زباله های خانگی شناخته شدند  اگر چه به نظر می رسد که اقدامات شهر داری ها به تنهایی نمی تواند مثمر ثمر بوده و موارد زیر  در جهت بهبود وضعیت مدیریت مواد زائد جامد در شهر ها ضروری بنظر می رسد :

۱ ـــ  تغییر الگوی مصرف مردم  از طریق آموزش و فر هنگ سازی و تصویب قوانین مورد نیا ز شامل : خرید و استفاده از اجناس با دوام ، تهیه مواد غذایی باندازه مصرف ، بازیافت و استفاده مجدد در مبداء تولید

۲- استفاده از نیروهای متخصص و دارای دیدگاههای بهداشتی و زیست محیطی در مدیریت مواد زائد جامد

۳ـ تلاش برای تولید بیو کمپوست بجای کمپوست مخلوط از طریق ایجاد سیستم های بازیافت و جداسازی زباله ای خطرناک در مبداء تولید .

۴ـتجهیز ناوگان جمع آوری و حمل و نقل زباله و استفاده از سیستم های جدید و بهداشتی

۵ـ مکان یابی مناسب و آماده سازی و نگهداری محل های دفن

زباله و اجرای کامل تعریف دفن بهداشتی دراین مکانها

۶ـ انجام طرح های پژوهشی و تحقیقاتی و یافتن سیستم های

مناسب دفع زباله بر ای هر منطقه از کشور، افزایش بی رویه جمعیت شهرها ، تغییر الگوی مصرفجوامع و ازدیاد سرسام آور مواد زاید جامد و همچنینفقدان روشهای علمی و مدیریتی موثر در امر تولید،جمع آوری و دفع زباله های شهری این موضوع را به عنوان یکی از معضلات جوامع شهری در کشورهای در حال توسعه در آورده است .بطور کلی از نظر مهندسی بهداشت ، دفع مواد زائد جامد یک مسئله عادی نبوده بلکه یک مشکل زیست محیطی می باشد ، زیرا دفع غیر بهداشتی آن بطور محسوس در آلودگی های محیط و گسترش بیماریها تاثیر دارد .توده های زشت مواد زائد  ، کانالها ی روباز پرشده از زباله ها و آبگذرهای مسدود شده بوسیله آنها ، خیابانهای کثیف و پوشیده از آشغال نشان دهنده آلودگی محیط در بسیاری از شهرها و شهرکهای دنیای در حال توسعه می باشند . ساکنین این شهرها در معرض بیماریهای منتقله توسط پاتوژنها و پارازیتهای موجود در این مواد زائد ، مزاحمتها و مخاطرات ناشی از آن قرار دارند .زیانهای اقتصادی ناشی از عدم کنترل مواد زائد جامد در مناطق شهری نیز قابل توجه است . در شهر بزرگی مثل تبریز روزانه حدود ۱۰۰۰ تن زباله خانگی تولید میشود که این میزان زباله علاوه بر هزینه های سرسام آور لازم برای جمع آوری ، حمل و دفع حجم عظیمی از مشکلات زیست محیطی نگران کننده ای نظیر آلودگی خاک ، آب ، هوا ، رشد و تکثیر حشرات ، جوندگان و ناقلین بیماریها را بدنبال داشته و از جنبه های بهداشتی زیبایی شناختی نیز علاوه بر دادن چهره زشت به شهرها ، سلامتی میلیونها انسان را بمخاطره می اندازد . از اینرو برداشتن گامهای مؤثر و اساسی در زمینه مدیریت موادزائد جامد شهری ضروری بوده و بایستی در راس برنامه های سازمانهای مسئول و ذیربط قرار داشته باشد . یکی از دلایل مهم نابسامانی وضعیت زباله ها در استان عدم نگرش جامع به این مسئله می باشد.امروزه مسئله جمع آوری حمل و دفع زباله ها در دنیا بصورت مدیریت مواد زائد جامد مطرح گردیده  که از عناصر اصلی تولید ، نگهداری موقت ، جمع آوری حمل و نقل ، دفع و بازیافت تشکیل یافته است و لازم برای کلیهعناصر برنامه وجود داشته باشد چرا که هر یک از این عناصر متاثر از یکدیگر بوده و پرداختن به یک یا چند عنصر بدون داشتن برنامه برای سایر عوامل سودی نخواهد داشت .

تعریف زباله ها

شما احتمالا بسیاری از اشیا ئی که کهنه شده و یاشکسته شده اند ودیگر به آنها نیازی ندارید را دور می اندازید. اما زباله های ماتنهاجز کوچکی از خروارها زباله ای هستند که همه ساله در سراسر جهان به دور ریخته میشوند. استفاده دوباره از زباله ها موجب کاهش استفاده از منابع طبیعی می شود. زیراروزی خواهد آمدکه ذخیره منابع طبیعی به اتمام برسد. بازیافت موجب کاهش آلودگی حاصلاز دستگاه های زباله سوز, زباله دانیها و معادن می گردد در ضمن زباله کمتری دفن وسوزانیده و همینطور مواد خام کمتری از دل خاک بیرون کشیده می شود.این روش به زیباییشهرها و اطراف آنها کمک

می کند.

انواع زباله ها

بسیاری از زباله ها مربوط به کارگاه هایساختمانی, مزارع , کارخانه ها و معادن است که بعضی از آنها بسیار مضر می باشند وباید از محیط زیست دور نگه داشته شوند.

بسیاری از اشیاء بی فایده, زباله هایی هستند که به داخل رودخانه ها و یا روی زمینریخته می شوند. همه روزه کشتی ها صد ها تن زباله شامل تور های کهنه ماهیگیری وزبالههای پلاستیکی را به صورت غیر قانونی به دریا می ریزند.

از دیگر عوامل آلودهکننده محیط زیست پساب آب ها می باشند که در بسیاری از شهر های ساحلی پساب ها ازداخل لوله فاضلا ب در زیر دریا به داخل آب می ریزند. اما بندرت ممکن است پساب هاقبل از ریختن به دریا تصفیه شوند. این فاضلاب های تصفیه نشده می توانند آب دریاهارا آلوده کنند و شنا کردن در آب را غیرممکن سازند.

فاضلاب تصفیه خانه ها ومزارع با ترکیبات شیمیایی فسفات ها و نیترات ها می توانند رودخانه ها را آلودهکنند. فسفات فاضلاب ها از پودر و پاک کننده های مایع می باشد.

نشت تانکرهای نفت کش ویا شستشوی تانکرها در دریانقض قوانین است و آب دریاها را آلوده می کند
گاز و دودهای خطرناک اتومبیلها,کارخانه ها و نیروگاه ها هوا را آلوده می کنند. بعضی از اوقات این دودها بهبارانهای اسیدی تبدیل می شوند. باران های اسیدی به درختان ودریاچه ها آسیب

میرساند. این باران ها می تواند موجب سایش و فرسودگی ساختمان ها و مجسمه ها بشود.

کلروفلوئورکربن گازی است که می تواند به لایه اوزون آسیب برساند. مقداری ازگازکلروفلوئورکربن در ساخت یخچال های خانگی استفاده می شود. بسیاری از کشورهاموافقت کرده اند که از سال ۲۰۰۰ استفاده از این گاز متوقف شود  .

باطریهای کهنه ماشین ها دارای اسیدهای خطرناکی هستندکه می توانند نشت کنند .این باطری هارامیتوان مجددا بازیافت کرد.

سوزاندن و یا دفن تایرهای کهنه بسیار دشواراست از این رو دانشمندان سعی می کنند تا راهی برای باز یافت مجددآنها پیدا کنند. ازظروف پلاستیکی مخصوصاً نوع « فشرده » که از انواع مختلف پلاستیک و از چند لایهساخته شده اند و به طور وحشتناکی غیرقابل تجزیه هستند، پرهیزکنید.

کمپوست

بهترین روش برای حذف ضایعات جامد و یا استفاده ازبهینه آنها تهیه کمپوست است که توسط میکروارگانیسم های مختلف در حضور رطوبت و گرمادر شرایط هوازی صورت می گیرد. با حجم بسیار زیاد زباله شهرهای بزرگ روش کمپوستمقرون به صرفه خواهد بود. در کشورهای مختلف از روشهای گازی کردن و پیرولیز جهتتبدیل ضایعات جامد به گاز استفاده شده است. گاز ایجاد شده در ژنراتورها و توربینهای بخار نهایتا به برق تبدیل شده و مورد استفاده قرار گرفته است. پس ماندهایآشپزخانه منبع مناسبی برای تولید بیوگاز هستند. بیوگاز حاصل می تواند جایگزینسوختهای فسیلی آشپزخانه گردد.
گازهای حاصل از زباله

بعضی از موادی که طی فرآیند تجزیه بدست می آیند،گازها هستند. مقادیر زیادی از فضولات خانگی در چاله های بزرگ زباله در اطراف شهرهاریخته می شوند. وقتی زباله ها تجزیه می گردد، گازهای مختلفی از آن بدست می آید. اصلی ترین گازهایی که از زباله های پوسیده بدست می آید شامل، دی اکسید کربن،هیدروژن، متان، نیتروژن و اکسیژن می باشند .

با گذشت زمان مقدار هریک از این گازها که اززباله حاصل می شوند تغییر می کند. به عنوان مثال، با سپری شدن حدود ۶ ماه، دو گازاکسیژن و نیتروژن حاصل می شوند و بعد از گذشت ۵ سال، زباله ها بیشتر گاز دی اکسیدکربن و متان حاصل می کنند. گازمتان رامی توان جمع آوری و به عنوان یک سوختاستفاده کرد .

گازمتان برای کارگران معدن خطر زیادی دارد. وقتی آنها سطحسنگها را با مته سوراخ می کنند، گاهی به ذخایر متان برخورد می کنند. گاز خیلی سریعخارج می شود و اگر هوا وجود داشته باشد، یا از کلیدهای برق و یا در اثر برخوردپوتین معدنچی ها با سنگها، جرقه ای تولید شود، باعث انفجار شدیدی میگردد.
بیوگاز

تمام اجساد حیوانات و گیاهان پوسیده می شود. بهعنوان مثال در مناطق باتلاقی گیاهان خشک شده در آب می افتند و همانطور که رفته رفتهمی پوسند، از خود گازی متصاعد می کنند. دانشمندان این گاز را بیوگاز نامیده اند. بیوگاز از زباله، فاضلاب و کود نیز بوجود می آید.
تولید بیوگاز

بیوگاز در کشورهایی که سوخت در آنجا کمیاب وبسیار گران است، با اهمیت می باشد. دهکده ای کوچک می تواند با استفاده از زباله وفاضلاب خود، بیوگاز تولید کند. مردم می توانند فضولات حیوانات مزرعه را جمع کرده وآنها را در مخزنی بریزند.
بعضی از فضولات به مایع تبدیل می شود و چندی نمی گذردکه مایع از خود متان را متصاعد می کند که در مخزن ذخیره ای با سرپوش قابل حرکت،نگهداری می شود. این گاز می تواند در منازل برای آشپزی و بخاری و یا به عنوان سوختبرای تقویت یک موتور یا یک ژنراتور الکتریکی مورد استفاده قرارگیرد
متان با ارزش

بیوگاز منبع با ارزشی از انرژی است که اغلب بههدر می رود. هنگامی که مواد می پوسند بیوگاز با دی اکسید کربن ترکیب شده و گازی بهنام متان را تشکیل می دهد. مقدار زیاد متان خطرناک می باشد. جرقه کوچکی نزدیک اینگاز می تواند باعث انفجاری شود. اما اگر متان با ایمنی کامل جمع شده و به درستیذخیره گردد، می تواند منبع مهمی از انرژی باشد.