تأثیرات مکتب شیکاگو در شهر و جغرافیا- قسمت دوم

۳۸- توجه به تولید فضا که مقوله­ای است اجتماعی- اقتصادی(پاپلی یزدی و رجبی سناجردی، ۱۳۸۶: ۲۹۷).

۳۹- نخستین نظریه منسجم که تعابیر و تفاسیر معاصر در مورد گروه­های اجتماعی را وارد مطالعات بوم شناسی اجتماعات شهری کرد(پاپلی یزدی و رجبی سناجردی، ۱۳۸۶: ۲۹۷).

۴۰- ارائه مفهوم تخصصی شدن منطقه­ای؛ فرآیندی که خود حاصل و نتیجه ناگزیر تفاوت در منابع است به صورتی که هر پهنه یا منطقه نسبت به دیگر پهنه­ها یا مناطق دارای مزیت­های نسبی بیش­تر شده و در آن تخصص می­یابد. تخصصی شدن دو معنی دارد:

۱- آنکه سبب وابستگی میان پهنه­های تخصصی شده می­شود.

۲- آنکه سبب توزیع افراد بنابر نیازهای فکری، فرهنگی و فیزیکی هر پهنه تخصص یافته می­شود(فکوهی، ۱۳۸۳: ۱۹۲).

۴۱- ایجاد کمربند صنعتی در حومه­های شهری آمریکا(شکوئی،۱۵۶:۱۳۸۹).

۴۲- روند شهرنشینی، از میزان باروری، سهم زنان در نیروی کار و در اختیار گرفتن واحدهای مسکونی تک خانواری حاصل می­شود(شکوئی،۴۰:۱۳۸۹).

۴۳- جدایی گزینی با اندازه گیری نسبت تراکم اقلیت­های قومی، مذهبی و نژادی در رابطه با نسبت آن­ها در کل جامعه شهری شناخته می­شود(شکوئی،۴۰:۱۳۸۹).

۴۴- جدایی گزینی اجتماعی سبب ترویج تفاوت­های فرهنگی شده که در نهایت باعث عدم کارایی اجتماعی می­گردد( http://galin.blogfa.com/8707.aspx).

۴۵- با ظهور این مکتب روش­های جدید ساختمان­سازی رونق گرفت و عرصه­ای نوین در نوسازی و شهرسازی محسوب می­شد:

۱- بارزترین ویژگی این سبک، ساخت­وساز بناهای فولادی و شیشه­ای و بلندمرتبه و استفاده از مصالح جدید(فلز، بتن، شیشه) است(پوراحمد و شماعی ،۱۳۸:۱۳۸۴).

۲- استفاده از المان­های آجری و عناصر مربع شکل و قطعات یک شکل با پنجره هایی به شکل شیکاگو که فضایی سیال را داخل ساختمان القامی می­کند، مانند ساختمان مونادناک اثر برنهام.

۳- استفاده از دیوارهای غیرباربر در طبقات بالاتر ساختمان که نقطه عطفی برای بدعت­های سایر سازندگان این نوع سبک شد، مانند ساختمان فر اثر بارون جنی(بانی مسعود،۲۶۸:۱۳۸۳).

۴۶- آسمان­خراش­های شیکاگو برای اولین بار برخلاف سایر شهرهای آمریکا برای مقاصد هنری و کاربردی ساخته شدند(سالاری،۱۳۸۰: ۲۷).

۴۷- رواج ساختمان­هایی با اسکلت فلزی، ساختار تعادلی و زیربنایی که در ظاهر آن­ها مشخص است(سالاری،۱۳۸۰: ۲۷).

۴۸- مطالعات عینی همراه با قانون­بندی پدیده­های اجتماعی نظیر جرم و جنایت در شهرها و امراض روانی در رابطه با فاصله­گیری از بخش مرکزی شهرها روی نقشه­ها و نمودارها پیاده می­شود و پاره­هایی از مناطق داخلی شهرها ویا محلات شهری بعنوان حوزه­های جرم و جنایت شهر و حوزه­های امراض روانی شهر معرفی می­گردند(شکوئی،۱۳:۱۳۸۹).

۴۹- همه صورت­های معنادار رفتارهای انسانی در شهرهای بزرگ عمدتا به­صورت گروهی انجام می­گیرد(http://www.pajoohe.com/fa/index.php? Page= definition&UID= 41182).

۵۰- ارائه مدل توسعه فضای شهر توسط ارنست برگس- از بنیانگذاران مکتب شیکاگو- تحت عنوان مدل دوایر متحدالمرکز یا حلقه‌هاى انضمامی (http://vista.ir/content/118173).

۵۱- تقسیم جمع انسان­ها به اجتماعی و جامعه، اولی را بازتاب سطح زیستی و دومی را سطح فرهنگی انسان­ها می­دانست و ساختار فضایی شهر را در اساس برآیند طبیعت انسان یا سطح زیستی تصور می­کرد(پاپلی یزدی و سناجردی، ۱۳۸۶: ۲۹۸).

۵۲- مکتب اکولوژی شهر شیکاگو به شهر، ماهیت جداگانه و مستقلی می­بخشد و ساختار اجتماعی و فضایی شهر را از نقش سیستم­های حکومتی و نظام­های اقتصادی کاملاً جدا می­سازد(شکوئی، ۱۳۶۹: ۲۳-۳۲).

۵۳- معرفی اکولوژی شهری به جامعه علمی توسط مکتب جامعه شناسی شیکاگو (شماعی-پوراحمد،۱۳۸:۱۳۸۴).

۵۴- فلسفه محوری مکتب شیکاگو مبتنی بر این است که طرح معماری باید متعلق به زمان خود بوده و برگذشته متکی نباشد.آثار به جامانده ازاین سبک بیشتردرآسمان­خراش­ها به چشم می­خورد(لبلنک،۱۳۸۴: ۱۴).

۵۵- در این دیدگاه، گرچه شهر بر طبیعت انسانى استوار است لیکن پس از ایجاد، چون عنصرى مستقل بر حیات شهروندان اثر مى‌گذارد و به زندگى آنان شکل مى‌بخشد. پس شهر خود متغیرى مستقل مى‌شود که توضیح دهنده فرآیندهاى شهرى و شیوه گذران زندگى در محدوده شهر به‌شمار مى‌آید. از این رو، وظیفه جامعه‌شناسى شهرى و شهرنشینى بررسى و مطالعه اثرات محیط شهرى (اکولوژى) انسان و ساخت اجتماعى است، که براساس فرضیات اولیه آن استوار است ( http://galin.blogfa.com/8707.aspx).

۵۶- مکتب اکولوژیک شهری در پى آن است تا بگوید که صور زندگى اجتماعى با فضا و مکان اشغال شده رابطه‌اى تنگاتنگ داشته، توزیع مکانى جمعیت از رقابت شکل مى‌گیرد(وبر، ۱۳۶۹: ۳۸-۴۰).

۵۷- تعریف شهر اکولوژیک؛ شهری که ساختارهای کالبدی و اقتصادی آن با رعایت ملاحظات زیست محیطی (سازگار با شرایط محیط طبیعی) شکل گرفته­ باشد(پوراحمد و شماعی،۱۳۸:۱۳۸۴).

۵۸- ‘ ارنست برگس’ یکى دیگر از بنیانگذاران مکتب شیکاگو متابولیسم اصلی شهر را در مفهوم تحرک میدانست. او توانست مدل توسعه فضاى شهر را تحت عنوان مدل دوایر متحدالمرکز ارائه دهد. اصل اساسى که در مدل توسعه فضاهاى درون شهرى برگس نهفته است از این فرضیه مایه مى‌گیرد که رقابت و همسازى تعیین کننده اندازه و سازمان اکولوژیک اجتماع انسانى است(شیعه، ۱۳۸۷ :۶۰-۶۱).

فرستنده: زهرا جوهری

منابع و مآخذ

منابع فارسی:

[۱] شکوئی، حسین، (۱۳۸۷)، ” فلسفه­های محیطی و مکتب­های جغرافیایی”، تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.

[۲] پاپلی یزدی، محمدحسین و رجبی سناجردی، حسین، (۱۳۸۶)، ” نظریه­های شهر و پیرامون “، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها(سمت).

[۳] زیاری، کرامت الله، (۱۳۸۵)، ” برنامه ریزی شهرهای جدید “، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها(سمت).

[۴] شکوئی، حسین، (۱۳۸۹)، ” دیدگاه­های نو در جغرافیای شهری “، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها(سمت).

[۵] خمر، غلامرضا، (۱۳۸۵)، ” اصول و مبانی جغرافیای شهری “، تهران: نشر قومس.

[۶] فکوهی، ناصر، (۱۳۸۳)، ” انسان­شناسی شهری”، تهران: نشر نی.

[۷] ربانی، رسول و وحیدا، فریدون، (۱۳۸۷)، ” جامعه­شناسی شهری”، اصفهان: انشارات دانشگاه اصفهان و سمت.

[۸] شکوئی، حسین، (۱۳۶۹)، ” تحلیل و نقد مکتب اکولوژی شهری شیکاگو “، فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره ۱٫

[۹] سالاری، مسعود، (۱۳۸۰)، ” معماری مکتب شیکاگو “، ماهنامه فرهنگی، اجتماعی(کلک)، شماره ۳٫

[۱۰] شکوئی، حسین، (۱۳۸۹)، ” جغرافیای اجتماعی شهرها “، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.

[۱۱] پوراحمد، احمد و شماعی، علی، (۱۳۸۴)،” بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا ” ، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

[۱۲] بانی مسعود، امیر، (۱۳۸۳)،” تاریخ معماری غرب از عهد باستان تا مکتب شیکاگو “، تهران: نشر خاک.

[۱۳] لبلنک، سیدنی، (۱۳۸۴)، ” معماری قرن بیستم آمریکا “، ترجمه حسین حافظ القرآنی و امیر اعلا عدیلی، اصفهان: نشر همام.

[۱۴] وبر،ماکس، (۱۳۶۹)، ” شهر در گذر زمان”، ترجمه منصوره کاویانی، تهران: شرکت سهامی انتشار.

[۱۵] شیعه، اسماعیل، (۱۳۸۷)، ” مبانی برنامه ریزی شهری“، تهران: دانشگاه علم و صنعت.

منابع مجازی:

[۱۶] Available at: http:// www.vista.ir

[۱۷] Available at: http:// www.galin.blogfa.com

[۱۸] Available at: http:// www.pajoohe.com

فرستنده: زهرا جوهری