ضوابط در شهرها، به ‏ویژه در شهرهای جدید

آسان‏سازی، بکارگیری و آموزشی نمودن ضوابط و مقررات ویژه معلولین و ارزیابی اجرایی این ضوابط در شهرها، به ‏ویژه در شهرهای جدید
معماری
آقای مهندس امیر نورانی
خانم مهندس شهره فتحی زاده

این طرح بر اساس اولویت مباحث و ترتیب موضوعات در طول انجام تحقیق در سه مرحله به انجام رسیده ‏است. محقق در مرحله اول به طرح مسئله و اهمیت توجه به متغیر «توانایی جسمی-حرکتی» انسان از دوران کودکی تا سالمندی و شرایط ثابت محیط مصنوع و ضرورت«قابلیت دسترسی» بناها و فضاهای شهری برای همه طول عمر پرداخته و تاکید گردیده که مخاطبان «ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری معلولان جسمی-حرکتی» تنها معلولان نبوده و همه مردم را شامل می‏گردد. در این مرحله در سه فصل به تعریف معلولیت، انواع آن و تاثیر معلولیت بر تحرک فرد می‏پردازد. سپس جایگاه اجتماعی معلولان و تغییرات تاریخی این جایگاه مورد مطالعه قرار گرفته و در نهایت تاثیر دوران نوین، پیشرفت علم پزشکی، گسترش دموکراسی، سازمان ملل متحد و نهادهای مدنی بر شرایط اجتماعی معلولان و به تبع آن بر حوزه معماری و شهرسازی به تشریح آمده ‏است. در پایان این مرحله نیز اقدامات دولت‏ها و نتایج شش سمینار بین‏المللی درباره پیش‏شرط‏های ایجاد و گسترش محیط بدون مانع ارائه شده‏است. همچنین در پیوست گزارش مرحله اول، با معرفی کتاب مداخله طراحی و ترجمه بخش‏هایی از آن برخی از نتایج جستجوهای محققان خارجی ارائه شده ‏است. مرحله دوم ضمن ارائه تعاریف و اختصارات، محدوده جغرافیایی تحقیق در سه فصل به شناخت شکل، ارزیابی اجرای ضوابط و آسان‏سازی بکارگیری ضوابط می‏پردازد. در انتها، نقدی بر کتاب ضوابط مورد تحقیق صورت گرفته و سپس نمونه‏هایی از گزارش‏ها و تصاویر نقشه‏ها و پروانه‏های ساختمانی مرتبط با موضوع طرح ارائه شده‏است. مرحله سوم این طرح به شناخت مسئله آموزش و اهمیت آن در رابطه با موضوع طرح می‏پردازد. در این مرحله پس از تبیین روشن مناسب تحقیق، به بررسی ادبیات تخصصی موضوع تحقیق پرداخته و به دنبال آن تجربیات دانشگاه‏های معتبر اروپایی و آمریکایی مورد مطالعه قرار گرفته ‏است. سپس ضمن بررسی اهداف، ساختار و محتوای دروس دانشکده‏های معماری کشور، به امکان‏سنجی ملحوظ نمودن آیین‏نامه مصوبه در چارچوب ساختار دروس فعلی پرداخته می‏شود. همچنین تدوین برنامه مستقل درس معماری و شهرسازی برای افراد معلول جسمی-حرکتی و شرح درس‏های پیشنهادی انجام شده ‏است و یک کتاب‏شناسی جامع، شامل منابع معتبر فارسی و انگلیسی نیز در فصل انتهایی آورده شده ‏است. ضمناً به پیوست نمونه‏هایی از مکاتبات و تماس‏های بین‏المللی و مشخصات و سرفصل‏های دوره کارشناسی معماری و بخشی از شرح درس‏های «‏طراحی همه‏شمول» در شبکه اینترنت آورده شده ‏است. در این تحقیق چهار زمینه اصلی مورد توجه قرار گرفته است: ۱- معلولیت و رویکرد اجتماعی معلولان، که با شناخت انواع معلولیت و روند تحولات اجتماعی در ارتباط با معلولان و شکل گیری نهادهای مدنی، برای ارتقای حقوق شهروندی معلولان تلاش شده است، ۲- آسان سازی بکارگیری ضوابط برای کاربران، ۳- مطالعه و شناخت الگوهای ساخت‏وساز شهرها به ویژه در شهرهای جدید و مقایسه آن با الگوهای مورد نظر ضوابط برای ارزیابی قابلیت اجرای ضوابط و ۴- تهیه متون آموزشی برای آشنایی دانشجویان رشته‌های مرتبط و فارغ التحصیلان رشته‌های مذکور با مقوله انواع معلولیت و محدودیت‌های حرکتی و راه‏حل‏های مقابله با آن در فضاهای شهری و بناها.