آلودگی هوا چیست؟

آلودگى هوا به معناى مخلوط شدن هوا با گازها،قطرات و ذراتى است که کیفیت هوا را کاهش مى‌دهند.

در شهرها، ماشین‌ها و اتوبوس‌ها، هواپیماها و نیز صنایع و ساختمان‌سازى ممکن است باعث آلودگى هوا شوند.

در خارج از شهرها غبار حاصل از شخم زدن زمین به وسیله تراکتورها، ماشین‌ها و کامیون‌هایى که در جاده‌هاى شنى یا خاکى مى‌رانند، ریزش کوه و دود حاصل از آتش سوزى بیشه‌ها و مزارع باعث آلودگی‌هوا می‌شود.

یک عامل مهم دیگر آلودگى هوا در اغلب شهرهاى بزرگ گاز ازن در سطح زمین است. ازن در سطح زمین هنگامی تشکیل می‌شود که گازهاى آلاینده حاصل از اتومبیل‌ها  و سایر وسائلى که سوخت مصرف مى‌‌کنند با نور خورشید واکنش مى‌کند؛ در نتیجه گاز ازنی به وجود می‌‌‌‌آید که براى انسان سمى است.

این گاز ازن در شرایط  ساکن بودن هوا، درخشندگى نور خورشید و آب‌وهوای گرم بیشتر به وجود می‌‌آید. این ازن در سطح زمین را نبایدبا “ازن خوب” که کیلومترها بالاتر در قسمت فوقانى جو  زمین قرار دارد و اشعه ماوراء بنفش مضر خورشید را جذب می‌کند اشتباه گرفت.

اگزوز اتومبیل در شهرها آلاینده‌های متعددى را از خود خارج مى‌کند از جمله مونوکسیدکربن، دی اکسید نیتروژن، دى‌اکسید گوگرد، ذرات معلق از جمله ذرات کوچکتر ١٠ میکرومتر،بنزن، فرمالدئید، هیدروکربن‌های چندحلقه‌ای.

آلودگى هوا چه علائمى در فرد ایجاد مى‌کند؟

آلودگی هوا می‌تواند باعث تحریک چشم  و گلو و ریه‌ها  شود. سوزش چشم سرفه و احساس سنگینى در  سینه در هنگام قرار گرفتن در معرض آلودگى شدید شایع است.

افراد مختلف واکنش‌های متفاوتى به آلودگى هوا نشان می‌دهند.برخى ممکن است از احساس سنگینى در قفسه سینه و سرفه شدیداً ناراحت باشند و برخى دیگر ممکن است هیچ واکنشى نشان ندهند و متوجه آلودگى هوا نباشند.

با توجه به اینکه ورزش و فعالیت جسمى نیاز به تنفس سریع‌تر و عمیق‌تر دارد، ممکن است باعث تشدید علائم فوق شود. بیمارانى که مبتلا به بیمارى قلبى مانند آنژین صدری، بیمارى هاى ریوى مانند آسم یا آمفیزم هستند، معمولاً حساسیت بیشترى به آلودگى هوا دارند و زود تر از دیگران متوجه آن مى‌شوند.

تاثیر آلودگى هوا بر سلامتی

خوشبختانه در اغلب افراد سالم با برطرف شدن آلودگى هوا علائم ناشى از آن هم برطرف مى‌شود. اما برخى افراد حساسیت بیشترى به اثرات آلودگى هوا نشان دهند.

ریه‌هاى کودکان ممکن است با میزان کمتر آلودگى هوا احساس ناراحتى کنند. کودکان در مناطق داراى هواى آلوده بیشتر دچار برونشیت و گوش‌درد مى شوند.

مبتلایان به بیمارى قلبى یا ریوى با شدت بیشترى به هواى آلوده واکنش نشان مى‌دهند.این افراد در طول دوره آلودگى شدید هوا باید فعالیت‌هاى خود را در بیرون خانه محدود کنند و مراقبت‌هاى‌ پزشکى بیشترى را خواستار شوند.

به غیر از مرگ و میرهاى ناشى از آلودگى بسیار شدید هوا در کوتاه‌مدت، هر روز بیشتر و بیشتر مشخص می‌شود که آلودگى هوا به مقدار کم در درازمدت می‌تواند اثرات زیان‌‌آوری بر روی انسان‌ها داشته باشد.[خطرات آلودگی هوا]

در مقابل آلودگى هوا چه باید کرد؟

به گزارش‌هاى روزانه سازمان هاى کنترل ‌کننده کیفیت هوا توجه کنید. در تهران مى توانید به وب‌سایت شرکت کنترل کیفیت هوا www.aqcc.org مراجعه کنید و وضع آلودگى هوا را به تفکیک مناطق مختلف شهر ببینید.

براى سنجش کیفیت هوا از معیارى به نام “ضریب کیفیت هوا”  (Air Quality Index=AQI) یا استفاده می‌شود که بر حسب شدت آلودگى از صفر تا ۵٠٠  درجه‌بندی می شود.این شاخص عمدتا میزان ازن در سطح زمین و ذرات معلق ( یه جز شمار گرده‌‌های گیاهی) را می‌سنجد، اما ممکن است اندازه دی‌اکسید گوگرد و دی‌اکسید نیتروژن هم در آن لحاظ شود.

این شاخص به علت حساسیت بیشتر امروزه جایگزین یک شاخص قدیمی‌تر یعنی “ضریب استاندارد آلودگی”(PSI) شده است.

AQI بالاتر از ١٠٠ نشان دهنده هواى ناسالم است. در صورتى که در منطقه زندگیتان AQI
از ١٠٠ بالاتر رفت  به خصوص اگر هوا آفتابى باشد یا به علائمى مثل سنگینى قفسه سینه، سوزش چشم یا سرفه دچار شدید خودتان را از هواى آلوده دور نگه دارید و اقدامات زیر را انجام دهید:

• حتى المقدور در طول روزهایى که میزان آلودگى هوا بالاست در خانه بمانید. میزان بسیارى از آلاینده هوا در داخل خانه کمتر از خارج خانه است.
• اگر مجبورید از خانه خارج شوید، کارهاى خود را صبح زود انجام دهید یا آنها را به پس از غروب آفتاب موکول کنید. این مسئله به به خصوص از لحاظ اجتناب از ازن تولید شده در نتیجه تابش نور خورشید در هواى آلوده شهرهاى بزرگ اهمیت دارد.
• در شرایط آلودگى هوا از ورزش یا فعالیت جسمى شدید در خارج خانه اجتناب کنید؛ هرچه سریع تر تنفس کنید این هواى آلوده بیشترى را وارد ریه‌هاى خود مى‌کنید.این اقدامات معمولاً در کودکان و بزرگسالان سالم جلوى ایجاد علائم را خواهد گرفت. اما اگر در نزدیکى یک منبع آلوده کننده مشخص زندگى مى‌کنید یا بیمارى مزمن قلبى  یا ریوى دارید با دکتر خودتان مشورت کنید.