وضع توزیع درآمد در شهر تهران

تازه‌ترین اطلاعات پردازش‌شده از داده‌های آماری کشور که در نشریه رسمی وزارت اقتصاد به چاپ رسیده حاکی از آن است که حدود نیمی از تهرانی‌ها به دهک‌های ثروتمند کشور (هشتم تا دهم) تعلق دارند و نیم دیگر خانوارها در دهک‌های پایین‌تر پخش شده‌اند. عمده خانوارهای در دهک‌های ثروتمند در مناطق شمالی و مرکزی تهران سکونت دارند، به طوری که این گروه در منطقه یک ۶۵ درصد ساکنان و در منطقه ۱۵ و ۱۶ حدود ۲۰ درصد خانوارها را در برمی‌گیرد.

در این میان بیش از ۹۰ درصد از خانوارهای منطقه ۱۱ تهران و ۸۸ درصد خانوارهای منطقه ۱۷ درآمدهای خود را از بخش‌های غیردولتی تامین کرده‌اند که پس از آن مناطق ۱۹، ۲ و ۶ در رده‌های بعدی قرار دارند.

از سوی دیگر بررسی ویژگی‌های تسهیلات و امکانات در سطح خانوارهای نمونه‌گیری شده شهر تهران در سال ۱۳۸۷ نشان می‌دهد ۷۳ درصد خانوارهای منطقه ۷ تهران از مسکن ملکی برخوردار بوده‌اند. خانوارهای منطقه چهارده با ۴۳ درصد برخورداری از مسکن ملکی، کمترین میزان را در خانوارهای مناطق شهر تهران داشته‌اند.

از سوی دیگر، بررسی‌های آماری بیانگر آن است که خانوارهای منطقه ۵ با ۴۱ درصد خانوار اجاره نشین، بیشترین و منطقه هفت با ۱۰درصد، کمترین خانوارهای اجاره نشین را در سال ۱۳۸۷‌، داشته‌اند.

هر عضو خانوار منطقه شش شهر تهران در سال ۱۳۸۷‌، حدودا از سطح زیربنای محل سکونت ۵۳ متر مربعی و هر عضو خانوار منطقه ۹ تهران از ۱۷ متر مربعی برخوردار بوده است. ۶۵ درصد خانوارهای منطقه یک و ۲۴ درصد خانوارهای منطقه ۱۵ شهر تهران از خودرو برخوردار بوده‌اند که به ترتیب بیشترین و کمترین خانوارهای برخوردار از خودرو مناطق شهری تهران را در سال ۱۳۸۷ تشکیل داده‌اند.

همچنین محاسبه ویژگی های سرپرست خانوار در سطح خانوارهای نمونه گیری شده سال ۱۳۸۷ مناطق شهر تهران نشان می‌دهد حدود ۱۹ درصد خانوارهای مناطق یازده، شش و هشت شهر تهران دارای سرپرست زن در سال ۱۳۸۷ بوده‌اند.

در سال ۱۳۸۷، ۲۹ درصد سرپرستان خانوارهای منطقه ۱۸ از نعمت سواد محروم بوده‌اند و در منطقه یک شهر تهران هیچ سرپرست خانوار بی‌سوادی وجود نداشته است

همچنین ۴۹ درصد سرپرستان خانوارهای منطقه یک دارای مدرک تحصیلی بالاتر از متوسطه در سال ۱۳۸۷ بوده‌اند، در حالی که سرپرست خانواری با مدرک بالاتر از متوسطه در منطقه ۱۷ وجود نداشته است.

حدود ۲۰ درصد خانوارها با گروه درآمدی بالا از‌اینترنت استفاده می‌کردند، در صورتی که ۲ درصد خانوارهای پایین درآمدی از‌این امکان بهره می‌برند. به عبارت دیگر ۶۸ درصد از خانوارهای استفاده کننده از‌ اینترنت در گروه‌های بالای درآمدی و فقط ۷ درصد آنها در گروه پایین درآمدی قرار دارند.

با وجود آنکه سرپرستان خانوارهای گروه‌های درآمدی از نظر وضع فعالیت چندان تفاوت ندارند و تعداد سرپرستان شاغل در گروه‌های درآمدی مذکور تقریبا برابر است، اما از تفاوت‌های مهمی‌ که آنها را در گروه‌های درآمدی متفاوت قرار می‌دهد، می‌تواند گروه شغلی و درآمد متناسب با آن ذکر شود. در گروه‌های پایین درآمدی، اکثر سرپرستان با عنوان مشاغل کارگران ساده قرار دارند که عامل سواد و سطح تحصیلی، از متغیرهای مهم چنین مشاغلى، برای دستمزد و درآمد پایین محسوب می‌شود. ‌این موضوع به ماهیت فقر خانوارهای پایین درآمدی جنبه ساختاری داده و سیاست‌های کوتاه مدت در مورد فقر و توزیع درآمد (با برطرف نکردن بیسوادی سرپرستان و سطوح تحصیلی و کسب مهارت‌های مناسب شغلی) از کارآیی بالایی برخوردار نخواهد بود.

نبود توانمندی‌های اجتماعی – اقتصادی در سرپرستان خانوارهای پایین درآمدی، امکان دارد فقر نسلی را در چنین خانوارهایی ظاهر کند، به طوری که فرزندان آنها نیز زیستی همراه با فقر را تجربه کنند. ‌ایجاد زمینه‌های بهره‌مندی از مسکن مناسب برای چنین خانوارهایی شاید یکی از عوامل برون رفت از فقر نسلی و فراهم شدن شرایط مساعد برای بهره برداری از امکانات بهتر آموزشی، مهارتی و… باشد.

همچنین در خانوارهای با درآمد پایین درآمدی به طور متوسط ۱/۳ محصل و در خانوارهای بالای درآمدی ۰/۹ محصل وجود داشته است.

خانوارهای آمارگیری شده استان‌های تهران، مازندران، قزوین، هرمزگان و گیلان بیشترین خانوارها را در گرو‌ه‌های درآمد بالا داشته‌اند و استان‌های سیستان‌وبلوچستان، خراسان شمالی، همدان، کردستان، کرمانشاه، خوزستان و گلستان بیشترین خانوارها را در گروه‌های پایین درآمدی دارا بوده‌اند.

در سال ۱۳۸۷ خانوارهای منطقه یک و سه شهر تهران دو برابر و خانوارهای منطقه شانزده، نصف متوسط خانوارهای شهر تهران، برای هر عضو خود در سال ۱۳۸۷ هزینه کرده‌اند.

روزنامه دنیای اقتصاد