معماری اسلامی دغدغه مهندسان

دهمین همایش شهر و توسعه شهری و پنجمین همایش ملی توسعه شهری با عنوان منظر تاریخی و فرهنگی شهر اسلامی امروز با حضور مسئولان کشوری و استانی در سالن اجتماعات دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) استان قزوین برگزار شد.

در این همایش مسئولان کشوری از جمله حجت‌الاسلام محسن قرائتی رئیس ستاد اقامه نماز کشور، محمد غرضی رئیس سازمان مهندسی بسیج کشور، عبدالحمید نقره‌کار دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران، محمدرضا پورجعفر استاد و عضو هیئت‌ علمی دانشکده هنر و دانشگاه تربیت مدرس حضور داشتند.

همچنین مسئولان استانی از جمله آیت‌الله باریک‌بین نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین، مرتضی روزبه استاندار قزوین، منوچهر حبیبی معاون عمرانی استاندار قزوین، مسعود نصرتی شهردار قزوین، سردار آبنوش فرمانده سپاه استان قزوین، نادر محمدزاده مدیرکل راه و شهرسازی استان قزوین، مدیران دستگاه‌های اجرایی و مهندسان در دهمین همایش شهر و توسعه شهری و پنجمین همایش ملی توسعه شهری حضور داشتند.

در ابتدای همایش یاد شده مسعود نصرتی شهردار قزوین گفت: متأسفانه در سال‌های گذشته روند شهرسازی در کشورهای اسلامی با تقلید از انگاره‌های غربی و پدیده جهانی شدن دچار نوعی انقطاع تاریخی و ناسازگاری نسبت به فرهنگ و جهان‌بینی آحاد جامعه شده است.

رئیس دبیرخانه مجمع جهانی شهر اسلامی ادامه داد: از طرف دیگر رشته‌های تحصیلی در دانشگاه‌ها بر اساس یافته‌های اندیشمندان غربی پایه‌ریزی شده که تحقق این مهم موجب شده تا شهرهای اسلامی امروز به سمت معماری غربی حرکت کند.

شهردار قزوین افزود: متأسفانه در احیای معماری اسلامی و ایران در سال‌های گذشته دچار غفلت و فراموشی شده بودیم که امروز با تأکید رهبر فرزانه انقلاب مبنی بر احیای این معماری در شهرها این مهم در دستور کار مسئولان مربوطه قرار گرفته است.

وی بیان کرد: مسئولان مربوطه اکنون با پیروی از بیانات رهبر فرزانه انقلاب و با برنامه‌ریزی مستمر در تحقق احیای معماری و شهرسازی اسلامی و ایرانی در شهرها تلاش می‌کنند تا بتوانند خلأ و فاصله‌ای که در این معماری در جامعه اسلامی ایجاد شده را جبران کند.

رئیس دبیرخانه مجمع جهانی شهر اسلامی یادآور شد: شهر قزوین تاکنون ۱۰ همایش با موضوع منظر و سیمای شهری در قزوین برگزار کرده که برگزاری هر کدام از این همایش‌ها تبدیل به موضوع‌های اجرایی و عملیاتی در بدنه شهرداری قزوین شده که آثار آن در طرح‌های توسعه‌ای شهر قزوین قابل مشاهده است.

نصرتی با اشاره به اینکه دبیرخانه مجمع جهانی شهر اسلامی در قزوین دایر است و هر دو سال یکبار در یک شهر اسلامی برگزار می‌شود، ابراز داشت: مسئولان مربوطه شهر قزوین با دانشگاه علم و صنعت که قطب معماری اسلامی است، مشارکتی را ایجاد کرده که در نهم شهریور ماه به مناسبت روز قزوین الگوی مناسبی از این معماری را در شهرها معرفی کند.

نصرتی اظهار داشت: اساسنامه مجمع جهانی شهر اسلامی در مدت کوتاهی تنظیم شد که تاکنون هشت بار توسط صاحب‌نظران، گروه‌های متخصص و شهرداران اصلاح شده که در دو هفته گذشته این اساسنامه به تصویب سازمان ملل رسیده و در چند روز آینده ابلاغ می‌شود.

در ادامه این همایش رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان قزوین بیان کرد: با برگزاری دهمین همایش شهر و توسعه شهری و پنجمین همایش ملی توسعه شهری با عنوان منظر تاریخی و فرهنگی شهر اسلامی می‌توان فعالان صنعت ساختمان با یکدیگر تبادل اطلاعات داشته باشند که تحقق این مهم موجب موفقیت بهتر در احیای معماری و شهرسازی اسلامی در این صنعت می‌شود.

علی فرخزاد اظهار کرد: موضوع منظر شهری یک موضوع عام بوده و با زندگی روزمره و سلامت روانی و اجتماعی آحاد جامعه مربوط است و هیچ کس نمی‌تواند مدعی شود که نمای ساختمان مربوط به خودش بوده چراکه هویت شهر، اجتماع و جامعه به دین، مذهب و تمام رفتارهای اجتماعی ساکنان آن شهر ارتباط دارد.

عضو شورای اسلامی شهر قزوین خاطرنشان کرد: سیما و منظر هر شهر به دو عامل فرهنگ و هویت مردم شهر و قانون‌گذاران و سیاست‌گذاران کشور بستگی دارد که با اجرایی کردن این مؤلفه‌ها می‌توان معماری و شهرسازی را مطابق با اسلام بنا کرد.

این مسئول اظهار کرد: تدوین ضوابط اجرایی برای برخورداری از سیمای شهری مبتنی بر معماری اسلامی و ایرانی بوده که تدوین آن یکی از حلقه‌های مؤثر در ساخت‌ و ساز کشور است که باید مبتنی بر فرهنگ و آموزه‌های دینی باشد.

همچنین محمد غرضی رئیس سازمان مهندسی بسیج کشور در این مراسم ابراز داشت: توسعه علم و تکنولوژی مورد نیاز نسل جوان است و هر جوانی که در این عرصه متوقف شود در واقع رسیدن به موفقیت را در زندگی خود متوقف کرده است.

این مسئول بیان کرد: مهندسان به ویژه جوانان باید با بهره‌گیری از تکنولوژی بتوانند در عرصه صنعت ساختمان به خلاقیت و نوآوری دست بزنند که موجب احیای معماری اسلامی و ایرانی در جهان شوند.

وی با بیان اینکه کشور ما از ظرفیت‌های فراوانی برخوردار است، ابراز داشت: جوانان با بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها باید تکنولوژی جدیدی را ابداع کنند تا با تحقق این مهم ثروت ملی کشور را ارتقا دهند.

رئیس سازمان مهندسی بسیج کشور خاطرنشان کرد: ما نباید فقط از فناوری کشورهای غربی رونویسی و تقلید کنیم چرا که تحقق این مهم ما را از رسیدن به موفقیت‌ها در عرصه‌های خودکفایی علمی، نظامی و مهندسی دور می‌کند.

وی با بیان اینکه مردم ایران قبل از انقلاب اسلامی با نبود امکانات نظامی و علمی توانستند با اتحاد و وحدت در برابر رژیم شاهنشاهی مبارزه کنند و آن را از بین ببرند، بیان کرد: امروز خوشبختانه امکانات بی‌نظیری در همه حوزه‌ها از جمله علمی و فناوری وجود دارد که با بهره‌گیری از آنها می‌توان در برابر دشمنان و سران کشورهای استکبار به پیروزی رسید.

این مسئول با اشاره به اینکه دولت‌هایی که در تورم بودند نتوانستند به مردم خدمت کنند، ابراز داشت: تنها چیزی که می‌تواند تورم موجود در جامعه را ریشه‌کن کند، توسعه تکنولوژی است و ما باید تلاش کنیم با به‌کارگیری شیوه‌های صحیح به این مهم دست یابیم تا بتوانیم با افزایش تولیدات داخلی به استقلال در رفع نیازهای داخلی و عدم وابستگی به کشورهای خارجی برسیم.

رئیس سازمان مهندسی بسیج کشور خاطرنشان کرد: مهندسان باید بتوانند در عرصه صنعت ساختمان با فکر، ایده و ابتکار بتوانند تولیدکننده مواد اولیه مصالح و طرح‌های جدید در حوزه ساختمانی باشند تا با تحقق این مهم استقرار کشور توسعه یابد.

عبدالحمید نقره‌کار دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشکده علم و صنعت ایران در ادامه این مراسم به ارائه مقاله خود با موضوع چهار نقش انسان و چهار منظره و نظرگاه شهری پرداخت و گفت: برخی افراد نگاه بولدزری به شهرهای تاریخی دارند و هیچگونه ارزشی به تجربه‌های تاریخی ندارند و به این آثار بی‌توجه و بی‌قید هستند که این نگاه خوبی به توسعه بافت تاریخی شهر نیست.

وی افزود: در برابر این نگاه افرادی هستند که به این آثار ارزش قائل هستند و با حفظ این ارزش‌ها خلاقیت و نوآوری جدیدی را در شهر پدید می‌آورند که این از ارزش والایی در احیای بافت تاریخی شهر برخوردار است.

نقره‌کار خاطرنشان کرد: اسلام یک مکتب رئالیسم است و همه نیازهای انسانی را پاسخ می‌دهد، به همین دلیل مهندسان با رجوع کردن به آن می‌توانند به ایده‌ها جدید و موفقیت‌های خوبی در عرصه شهرسازی و معماری اسلامی برسند.

وی با اشاره به اینکه اسلام تنها مکتبی است که یک پیام جهانی برای معماری و شهرسازی دارد، ابراز داشت: رسیدن به خودکفایی و برگشتن به ارزش‌های اعتقادی و منطقی از جمله این پیام‌هاست که با فهمیدن آن می‌توان به نتایج مثبتی در احیای معماری اسلامی و ایرانی رسید.

این دانشیار اظهار داشت: در احیای معماری و شهرسازی از منظر تاریخی و فرهنگی باید به گونه‌ای عمل کرد که ارزش‌های تاریخی ضمن مرمت، احیا و بازسازی معماری حفظ شوند تا حیات طبیعی و تعاملات اجتماعی مردم زنده و خدمت خوبی به آحاد جامعه ارائه شود.

وی با اشاره به اینکه اگر اثر تاریخی در شهر را یک نقطه پرگار فرض کنیم آن چیزی که در نزدیک این نقطه قرار دارد نباید تغییر کند، بیان کرد: مهم‌ترین آثارها در مرکز شهر مراکز اعتقادی،‌ مساجد و زیارتگاه‌ها هستند و این مراکز باید بیشتر از مراکز دیگر تجاری، اقتصادی برجسته‌تر شود چرا که عقاید مردم حول این محور می‌چرخد و نسبت به آن احساس تعلق و آرامش دارند.

نقره‌کار ادامه داد: وقتی از مرکز بافت شهری دور می‌شویم باید با حفظ اصول اولیه و با الهام از سبک‌های قدیمی سبک‌های جدیدی را درست و از بهترین مصالح و آخرین دستاوردهای مواد اولیه استفاده کنیم تا این سبک‌ها منطبق با زمان امروز باشند.

محمدرضا پورجعفر استاد و عضو هیئت علمی دانشکده هنر و دانشگاه تربیت مدرس نیز در این مراسم به ارائه مقاله خود پرداخت و گفت: مهندسان با همفکری و همکاری یکدیگر اصول اسلامی و احادیث را سرمشق فعالیت خود قرار دهند و با ابتکار و ایده‌های تازه الگوی معماری اسلامی و ایرانی را تعریف کنند تا با تحقق آن اثر ماندگاری در معماری جهان به ثبت برسانند.

وی خاطرنشان کرد: مردم با مشاهده احیای معماری اسلامی می‌توانند نسبت به فرهنگ‌ خود احساس تعلق و آرامش کنند که تحقق این مهم موفقیت بزرگی در عرصه صنعت ساختمان کشور ما محسوب می‌شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه آثار تاریخی مانند بازاری که در قدیم احداث شده هنوز این مرکز تجاری به عنوان معامله فعالیت‌های اقتصادی قلمداد می‌شود و مردم در آن احساس تعلق و امنیت می‌کنند، ابراز داشت: تحقق این مهم به دلیل بهره‌گرفتن مهندسان آن زمان از اسلام بوده که ما نیز اکنون باید چنین مراکزی را احداث کنیم که در تاریخ اثر ماندگاری بیشتری داشته باشند.

پورجعفر یادآور شد: اسلام اصول مهندسی درست را به ما می‌گوید به همین دلیل مهندسان با بهره‌گیری از آن می‌توانند بیشتر در فعالیت خود موفق باشند.