ششهای سبز شهری

بی‌شک نخستین بارقه‌های منظر سبز را باید در بین‌النهرین و باغ‌های ایران جست، در این میان باغ‌های معلق بابل و تپه‌های موسیان و علی‌کش در ایران از دیگر نمونه‌های اولیه تأثیر‌گذار در منظر شهری بوده‌اند آنچه که از بررسی تاریخ کهن برمی‌آید مشخص می‌کند که تمامی نمونه‌های موفق منظر سبز شهری در گذشته از اثرات صاحبان قدرت در جامعه بوده است. بروز تأثیرات انقلاب صنعتی در سراسر دنیا باعث شد تا جوامع بشری بیش از پیش از طبیعت جدا افتاده و رشد سریع شهرها و در نتیجه پراکندگی نامنظم جمعیت در آن، اغلب محیط زیستی، با کیفیت نامطلوب آب و هوا، مشکلات سیل و نیازهای انرژی عظیم برای سکونت‌پذیر کردن آنها و… را بوجود آورد. این مسایل زمانی با اهمیت‌تر جلوه می‌کنند که بدانیم فن‌آوری‌های مهندسی رایج، مانند تصفیه‌ خانه‌های عظیم، شبکه‌های زهکشی بتنی و دستگاههای پالایش هوا از لحاظ ساخت و نگهداری، گرانقیمت هستند و بسیاری از کشورهای در حال توسعه، امکانات و منابع لازم را برای اینگونه فن‌آوری‌‌ها ندارند. برای رویارویی با این معضل، نیاز به متخصصانی هست که قادر به ایجاد نظم در ضرباهنگ توسعه و حفظ منابع طبیعی باشند تخصص برنامه‌ریزی برای فضاهای سبز محیط‌هایی پویا و الهام‌بخش بوده که قادر است به نیازهای متغیر جامعه به طریقی پاسخ دهد اجزای تشکیل‌دهنده فضای سبز شهری را می‌توان ترکیبی از فضاهای باز و بسته و آمیزه‌ای از زیستگاههای طبیعی گیاهان درنظر گرفت. این مناطق شهری، منظری امن در ذهن مجسم می‌کنند که مردم آن را اداره و از آن استفاده می‌کنند فضاهای سبز شهری در هر منطقه شرایط آب و هوایی آن را تحت‌تأثیر خود قرار داده و آنها را تغییر می‌دهد.

اثرات مفید فضای سبز شهری در تعدیل آب و هوا به طور کامل شناخته شده و نقش آن به منظور تنظیم رژیم آب و لطافت هوا قابل توجه است. امروزه در شهرهای بزرگ جهان به علت تراکم جمعیت و وجود وسایل ماشینی و ساماندهی نامناسب کارخانه‌ها در نزدیکی شهرها مسئله آلودگی هوا بسیار بغرنج شده است. از آنجایی که آلودگی هوای شهرها از وسایل مهم اکولوژیکی است وجود ذرات و گازهای حاصل از عوامل آلودگی با ایجاد کانونهای تکاثف جذب رطوبت، به صورت مه بر روی شهر درآمده و بدین ترتیب آب و هوای شهر را در مقیاس میکروکلیمایی تغییر می‌دهد در کشور، ایران و بویژه در شهرهای بزرگ این مسئله هر روزه مشکل‌سازتر شده لزوم ایجاد فضای سبز شهری را که اصطلاحاً ششهای سبز شهری می‌نامند می‌طلبد و با توجه به این نکته که اکثر شهرهای بزرگ کشور در مناطق خشک و روی شیب دامنه‌ها قرار گرفته‌اند سایه باد و آلودگی هوا بسیار خطرناک و جدی‌تر است. بنابراین فضای سبز برای سلامتی شهروندان با توجه به نقش *****ی آن و تشدید روند آلودگی شهرها روزبه‌روز بیشتر می‌شود همچنین با افزایش حجم ترافیک میزان سروصدا به بالاترین حد می‌رسد و با دو برابر شدن حجم ترافیک آلودگی صوتی به میزان بالایی افزایش می‌یابد (۳ دسی بل زیاد می‌شود) و سلامت روان افراد صدمه‌پذیر می‌شود اقدام عملی در برنامه‌ریزی شهری در میزان کاهش آلودگی صوتی، کاهش بار صوتی محیط در فضاهایی است که بار صوتی آن‌ها از آستانه‌های آسایش صوتی بسیار بالاتر است از شیوه‌های کاهش آلودگی صوتی استفاده از گیاهان (عمدتاً درخت‌ها و درختچه‌ها) یکی از روش‌های معمول برای کاهش بار صوتی محیط، خصوصاً آلودگی صوتی ناشی از ترافیک خیابانی است معمولاً می‌توان به ازای هر ۱۰ متر عرض باند سبز، برحسب مورد بین ۲/۰ تا ۵/۱ دسی بل افت بار صوتی را متوقع بود. در امان نگه داشتن کاربری‌های حساس به آلودگی، همچون زمین‌های بازی، حیاط مدارس و محل‌های نشستن و تماس مکان‌هایی که احتیاج به هوای پاک دارند و همجواری این فضاها با فضاهای سبز شهری الزامی است. لذا یکی از اهداف کاربری اراضی شهری در سطح کلان اهداف زیست محیطی می‌باشد که برای تخریب زمین، حفظ پیوند شهر و طبیعت، توسعه منابع و گسترش فضای سبز شهری ایجاد می‌شود.

منابع:
۱- رهنمایی، محمدتقی، مجموعه مباحث و روشهای شهرسازی: جغرافیا، چاپ گستر، ۱۳۸۲٫
۲- شهرام جنگجو، خلاصه مباحث اساسی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، تهران پردازشگران، ۱۳۸۱٫
۳- اباذری احمد، بررسی و گرایشهای برنامه‌ریزی برای مبارزه با آلاینده‌های محیطی، (در مرحله تحقیق)
۴- زردشت هوش‌ور، پاتولوژی جغرافیایی ایران، تهران، جهاد دانشگاهی، ۱۳۸۱٫