مستندسازی ابنیه تاریخی معماری ایران- بازارها

مستندسازی ابنیه تاریخی معماری ایران– بازارها
معماری، شهرسازی
جهاد دانشگاهی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران
آقای مهندس داوود دانشیان

در زمینه‏ معرفی بازارهای ایران کارهای زیادی توسط محققان ایرانی و خارجی با اهداف مختلف صورت پذیرفته و پراکندگی زیادی از لحاظ کمی و کیفی در مورد منابع مربوط به بازار وجود دارد و مدارک و اسناد تولید‏شده در این موضوع از انسجام برخوردار نبوده و به‏ صورت پراکنده تهیه شده است. هدف اصلی این پروژه مستندسازی و پس از آن تکمیل مدارک و سوابق با توجه به جنبه‌های مختلف کالبدی، عملکردی، فرهنگی و اقتصادی و… بازارهاست. لذا برای تبیین موضوع در گام اول به شناخت بازارها پرداخته شده است و با جمع‏آوری اطلاعات همه جانبه‏ای در مورد بازارها به صورت عام، سعی بر بررسی پیشینه تاریخی و علل پیدایش بازارها، روند شکل‏گیری و تکامل و بررسی ابعاد مختلف بازارها گردیده است و در مرحله‏ اول با دیدی کل‏گرا مفهوم بازار و عواملی که باعث شکل‏گیری این مفهوم شده، بررسی و با مقایسه‏ تحول تاریخی بازارها به عنوان عنصری پویا در طول زمان و در مقاطع مختلف تاریخی در پهنه ایران، نهایتاً تقسیم‏بندی کلی از آنچه در ایران «بازار» نامیده می‏شود، ارائه گردیده است. در مرحله‏ دوم، سعی بر شناسایی چند‏بعدی نسبت به ماهیت بازارهای شهری شده است و نهایتاً در مرحله‏ سوم با شناخت کامل‏تری از کالبد بازار و مسیر تکامل کالبدی آن، شناخت عناصر ساختاری و نظام فضایی بازارها مد نظر قرار‏گرفته است. در گام دوم جهت انتخاب بازارهای نمونه جهت مستندسازی، با جمع‏آوری فهرستی از بازارهای ایرانی (۷۴ بازار)، در مرحله‏ اول حدود ۳۵ بازار به عنوان نمونه‏های موردی انتخاب گردیده که از لحاظ کالبدی موجودیت خود را از دست نداده‏اند و آنگاه در مرحله‏ دوم، انتخاب ۱۰ نمونه از این بازارها بر اساس اصول و معیارهایی که در شکل‏دهی مفهوم و کالبد هر یک از آنها دخیل بوده‏اند، صورت گرفته است که آن معیارها عبارتند از اقلیم، زمان، حوزه‏ نفوذ عملکردی (شهری، منطقه‏ای، کشوری، فراکشوری)، ویژگی‏های کالبدی و امکان دستیابی به مدارک و اسناد. بازارهای انتخابی در جداولی دسته‏بندی شده‏اند که بر اساس پهنه‏بندی اقلیمی و ویژگی‏های کالبدی هر یک به بررسی دقیق‏تر مشخصات آنها پرداخته شده است. کلیه مطالب گردآوری‏شده در این جدول، حاصل ارتباط اولیه و مکالمه تلفنی با کارشناسان دفاتر میراث فرهنگی در مراکز استان‏ها می‏باشد. فهرست و مشخصات عمومی بازارهای اصلی اقلیم گرم و مرطوب شهر استان ویژگی‏های شکل و کالبد شکل، عناصر شاخص شکل‏دهنده، مصالح و… ۱ بستک هرمزگان سه بازار است که یکی uشکل، و بقیه خطی است. طول راسته بازار کم است. درهای قدیمی و پنجره‏ها شش‏ضلعی است که در خود گچبری دارد. مصالح: سنگ و ساروج. ۲ بوشهر بوشهر در حال حاضر بخش‏های اعظم این بازار تخریب شده و مکانی متروکه به شمار می‏آید. بین طاق راسته‏ها و بام حجره‏ها یک بازشوی سرتاسری وجود دارد که امکان جابه‏جایی عمودی هوا به‏صورت طبیعی را در راسته بازار فراهم می‏آورد. طول راسته‏های این بازار کوتاه بوده و با سنگ‏های مرجانی دریای بوشهر، گچ و ملات ساروج ساخته شده است. ۳ دزفول خوزستان سیستم ساخت آن طاق و طویزه می‏باشد، مصالح اصلی شکل‏دهنده بازار، آجر، گچ، خشت و کاهگل است. ۴ سیراف بوشهر طول راسته بازار کم می‏باشد. ۵ شوشتر خوزستان سیستم ساخت طاق و طویزه است، قیصریه آن نیز با کشیدن خیابان تخریب شده است. مصالح اصلی بازار: آجر گچ، خشت و کاهگل. فهرست و مشخصات عمومی بازارهای اصلی اقلیم معتدل و مرطوب شهر استان ویژگی‏های شکل و کالبد شکل، عناصر شاخص شکل‏دهنده، مصالح و… ۱ رشت گیلان سرپوشیده نیست، به صورت محلهمحله می‏باشد و ورودی هر محله بازار، سردر زیبایی دارد. مصالح: آجر، ملات، گچ و سقف شیروانی حلبسر ۲ گرگان گلستان این بازار روباز می‏باشد، با پیش‏آمدگی‏های شیبدار سفالی ۳ لاهیجان گیلان یکی از ابتدایی‏ترین مجموعه‏های تجاری ایران از نظر نوع معماری است. راسته‏های بازار فاقد طاق هستند و دارای سایبانی مرتفع می‏باشند. حجره‏ها بام شیب‏دار دارند. کف حجره‏ها بالاتر از کف زمین است. مصالح در گذشته گالی اما اکنون سفال می‏باشد. پس از تقسیم‏بندی بازارهای اصلی شهری در اقلیم‏های چهارگانه سرد و کوهستانی، گرم و خشک، گرم و مرطوب و معتدل و مرطوب، با حذف موارد مشابه و انتخاب نمونه‏ها در دو سطح بازارهای اصلی (خطی و شبکه‏ای) و بازارهای خاص انجام شده است. جدول نمونه‏های بازارهای انتخابی جهت انجام مستندسازی سطح ۱ بازارهای اصلی اقلیم شکل کالبدی بازار نام بازار سرد و کوهستانی شبکه‏ای تبریز خطی زنجان گرم و خشک خطی-شبکه‏ای اصفهان کرمان خطی سمنان گرم و مرطوب – بوشهر معتدل و مرطوب – رشت سطح ۲ بازارهای خاص سرد و کوهستانی – سنندج گرم و خشک – لار زواره پس از جمع‏آوری و دسته‏بندی اطلاعات و مدارک موجود در خصوص هر یک از بازارهای انتخابی، فعالیت‏هایی از کل به جزء به شرح زیر ارائه شده است: ۱. پیشینه تاریخی و علل پیدایش ۲. روند شکل‏گیری و توسعه ۳. خصوصیات کالبدی ۴. نقشه بازار و بافت اطراف آن ۵. تصویر بازار امروز

برای دانلود کلیک نمائید نکته بسیار مهم در مورد دانلود فایل: اگر لینک دانلود بالا با dl شروع شد، لطفا برای دانلود فایل به جای http از https استفاده نمائید.
برچسبها
مطالب مرتبط

دیدگاهی بنویسید.

بهتر است دیدگاه شما در ارتباط با همین مطلب باشد.

0