تدوین و ضوابط مکان‏یابی و طراحی شهرک‏های صنعتی

تدوین و ضوابط مکان‏یابی و طراحی شهرک‏های صنعتی
شهرسازی
آقای مهندس سید محسن دادگر
آقای دکتر اسفندیار خراط زبردست

فعالیت‏های سازمان ملل متحد در زمینه ایجاد شهرک‏های صنعتی: برای نشان دادن ارزش شهرک‏های صنعتی به عنوان ابزار توسعه‏ صنعتی، شورای اجتماعی-اقتصادی و سازمان توسعه‏ صنعتی ملل متحد، اصرار بر استفاده از تجارب کارشناسان کشور‏های صنعتی در حال توسعه در زمینه برنامه‏ریزی شهرک‏ها و واحدهای صنعتی دارد. اهداف شهرک‏های صنعتی: ۱. شهرک‏های صنعتی به عنوان زیرمجموعه‏ای از توسعه منطقه‏ای و صنعتی تلقی می‏گردد. ۲. شهرک‏های صنعتی به عنوان عامل ایجاد‏کننده رشد صنعتی در منطقه. ۳. شهرک‏های صنعتی به عنوان ابزاری برای هدف‏های ویژه. تشویق توسعه‏ صنعت، تشویق توسعه‏ صنایع کوچک، استفاده از منابع طبیعی، ارتباط با برنامه‏ریزی‏‏های جامع شهری و منطقه‏ای، جلوگیری از تمرکز ناموزون صنایع، جلوگیری از تراکم صنعتی، ایجاد تاسیسات، خرید کلی مواد اولیه و قطعات، ایجاد شرایط ایمنی، مدرنیزه کردن کارگاه‏های صنعتی، افزایش بازدهی کار تولیدی، منطقه‏بندی مناسب صنایع، ایجاد تعادلات منطقه‏ای و توسعه‏ بخش‏های ضروری از مزایای احداث شهرک‏های صنعتی می‏‏باشد. مطالعات تدوین ضوابط مکان‏یابی شهرک‏های صنعتی: هدف، شناسایی و انتخاب بهترین مکان در چارچوب سیاست‏های ملی بخش صنعتی یا توسعه‏ منطقه‏ای و شهری است. چنین مطالعاتی شامل بررسی عوامل بازارها، زیر ساخت‏های موجود، ارتباطات، خدمات زیر ساخت‏های اجتماعی و وضعیت زمین هستند. شهرک‏های صنعتی اغلب به نواحی شهری، نیمه‏‏شهری یا روستایی طبقه‏بندی می‏شوند. مطالعات تدوین ضوابط طراحی شهرک‏های صنعتی: شهرک‏های صنعتی پدیده‏ای هستند که بعد از جنگ جهانی دوم در پاسخ به نیاز‏های صنایع به ویژه صنایع سبک، توسعه و گسترش یافتند. در آن زمان، بسیاری از فعالیت‏های صنعتی در مناطق قدیمی و در محدوده‏‏های مرکزی شهر‏ها مستقر بودند. اما جهت تأمین نیاز‏های مصرفی جدید مناسب نبودند. از این ‏رو و با توجه به قیمت اراضی شهری، شهرک‏های صنعتی به جای استقرار در مناطق پرجمعیت و غیر همگون از نظر شهرسازی، در خارج از شهر‏ها در اراضی متناسب با این گونه فعالیت‏ها به وجود آمدند. طبق تعریف، شهرک صنعتی مکانی است دارای محدوده و مساحت معین که طبق ضوابط و اصول مکان‏یابی و بر اساس استراتژی توسعه‏ شهرک‏های صنعتی انتخاب می‏شوند. شهرک صنعتی باید به نحوی طراحی شود که هماهنگی بین فعالیت‏های صنعتی و محیطی را که در آن واقع شده‏اند، به وجود آورد. عناصر اصلی که در این طراحی باید مد نظر قرار گیرند، عبارتند از: وضعیت زمین، برنامه‏ریزی صنعتی، حجم ترافیک، سازگاری کاربری‏های داخل شهرک صنعتی، سازگاری شهرک صنعتی با محیط اطراف، کاربری صحیح صنعتی به منظور کاهش آلودگی‏های زیست محیطی. الگوی مکان‏یابی شهرک‏های صنعتی: در این بخش، مسائلی مانند مشخصات جغرافیایی و ویژگی‏های طبیعی منطقه و زمین شهرک، شرایط اقلیمی منطقه، مطالعات اجتماعی از نظر در دسترس بودن نیروی کار، وضع اقتصادی بازار و ارتباطات، مورد بررسی قرار می‏گیرد. ضوابط و معیار‏های به‏کاررفته در برنامه‏ریزی شهرک‏های صنعتی: طرح احداث یک شهرک صنعتی می‏بایست همراه ملاحظاتی به ‏ویژه در رابطه با نحوه کاربری اراضی و انتخاب و نوع فعالیت‏های صنعتی باشد. بخشی از این ملاحظات در ارتباط با روابط متقابل مابین واحد‏های صنعتی داخل شهرک است و بخش دیگر، روابط این واحد‏ها با فعالیت‏های اقتصادی و صنعتی موجود در مجاورت و بیرون شهرک صنعتی می‏باشد. ضوابط و معیار‏های به‏کاررفته در طراحی شهرک‏های صنعتی: رعایت ضوابط و استاندار‏های طراحی می‏تواند کاربری بهتری را از زمین مورد نظر هر شهرک شامل شود. این توجه و شناخت، دیدگاه مدیران و مسئولین فنی شرکت‏ها را در نحوه‏ طراحی وسائل اقتصادی شهرک‏ها، وسیع‏تر می‏نماید. عمده مطالعات طراحی هر شهرک از نظر معماری و شهرسازی شامل مطالعات اقلیمی، طراحی و سیویل می‏باشد. بررسی استقرار تأسیسات شهرک صنعتی: در طرح شهرک صنعتی، تاسیسات زیربنایی و سرویس‏دهنده و محل استقرار آن از اهمیت خاصی برخوردار است و جابه‏جایی آن می‏بایست با توجه به شیب زمین و باد غالب منطقه و ارتباط و نزدیکی به صنایعی که با آنها ارتباط بیشتری دارند، بررسی شوند. امروزه نقش و اهمیت ضوابط، معیار‏ها و استاندارد‏ها و آثار اقتصادی ناشی از بکارگیری مناسب و مستمر آنها در پیشرفت جوامع، تهیه و کاربرد آن‏ها را اجتناب‏ناپذیر ساخته است. نظر به وسعت دامنه علوم و فنون در جهان امروز، تهیه ضوابط، معیار‏ها و استاندارد‏ها در هر زمینه به مجامع تخصصی واگذار شده است. نحوه توزیع فضای سبز در طراحی شهرک صنعتی: موضوع ایجاد فضای سبز یکی از ملاحظات اساسی در طراحی شهرک‏های صنعتی از نظر حفظ محیط زیست است. با توجه به کم‏آبی در نقاط مختلف کشور و کیفیت زمین‏‏هایی که به صنعت اختصاص داده می‏شوند و نیازهای صنعتی به فضای سبز، بایستی فضای کافی به این عملکرد اختصاص داده شود. ضوابط احداث ساختمان در قطعات تفکیکی: این مبحث اختصاص به ضوابط احداث ساختمان در شهرک‏‏های صنعتی دارد. هدف از این بخش، ایجاد و تدوین دستورالعملی مشخص و یکسان برای احداث ساختمان در کلیه شهرک‏‏های صنعتی در سراسر کشور می‏باشد تا از ناهماهنگی آتی جلوگیری به عمل آید. نحوه قرار‏گیری ساختمان در داخل هر واحد صنعتی می‏بایست به گونه‏ای باشد که در اطراف آن حریم باز در نظر گرفته شود تا امکان عبورو‏مرور اتومبیل در اطراف ساختمان و تخلیه و بارگیری از نقاط مورد نیاز و همچنین ایمنی هر واحد تأمین گردد. مطالعات سیویل: مطالعات مربوط به توپوگرافی زمین و عوارض موجود و جهت مطلوب از نظر شیب و آب‏های سطحی جزء مطالعات سیویل است که بایستی انجام ‏شود. مطالعات امکان‏سنجی شهرک‏های صنعتی: اهداف ایجاد هر گونه تجمع واحد‏های صنعتی باید در قالب طرح‏های توسعه‏ منطقه‏ای و هماهنگی با سایر سیاستگذاری‏‏ها و متناسب با ساختار‏های اقتصادی صورت پذیرید تا دستیابی به اهداف برنامه‏ریزی را تضمین نماید. در غیر این صورت ایجاد شهرک‏های صنعتی نه‏تنها توسعه‏ صنعتی و ایجاد اشتغال را به ارمغان نخواهد آورد، بلکه موجب اتلاف منابع ملی می‏گردد. لذا لازم است قبل از ایجاد هر گونه تجمع صنعتی، مطالعات امکان‏سنجی انجام و بر اساس نیاز‏های منطقه نوع تجمع واحد‏های صنعتی مشخص گردد. مرحله‏ نخست: شامل شناخت و ارزیابی و تحلیل ویژگی‏ها و عملکرد‏های طبیعی-محیطی و نظام اقتصادی-اجتماعی مسائل و مشکلات و تنگنا‏های موجود و چشم‏انداز روند توسعه آینده می‏باشد. مرحله‏ دوم: شامل بررسی امکان ایجاد شهرک صنعتی با توجه به تنگناها، محدودیت‏‏ها و مزیت‏ها و امکانات توسعه‏ِ آتی است. مکان‏یابی شهرک‏های صنعتی: مکان‏یابی یعنی نقاطی که از لحاظ مکانی دارای شرایط مناسب برای استقرار شهرک‏های صنعتی است، از نظر هر یک از عوامل تأثیر‏‏گذارنده بررسی گردد و ارزش مکانی هر منطقه، در مورد هر یک از عوامل تعیین گردد. پس از بررسی وضع موجود، امکانات، استعداد‏ها و قابلیت‏ها در مطالعات امکان‏سنجی مناطق مناسب جهت ایجاد شهرک صنعتی تشخیص داده می‏شوند. سپس در مرحله‏ مطالعات مکان‏یابی، اراضی پیشنهادی از نقطه نظر هر یک از عوامل تاثیر‏گذار بررسی شده و مطلوب‏ترین مکان تعیین می‏گردد. ضوابط طراحی شبکه معابر: تعیین پارامتر‏های مؤثر در طراحی معابر، خیابان‏ها، تقاطع‏ها، موقعیت تقاطع در نیمرخ طولی، شیب عرضی، ترافیک و… ضوابط تفکیک زمین: حداقل اندازه قطعات: حداقل مساحت قطعات در شهرک‏های صنعتی با ملحوظ نمودن ۵۰% سطح قطعات نواحی باز که شامل دسترسی‏ها، فضای سبز و حریم و ۵۰% باقیمانده به سطوح ساخته‏شده اختصاص یابد، ۷۰۰ متر مربع و ابعاد آن ۲۰×۳۵ خواهد بود. طبقه‏بندی و ضوابط استقرار و همجواری صنایع: صنایع بر اساس شدت و آلودگی و دیگر مسائل زیست‏محیطی به گروه‏های مختلفی تقسیم می‏شوند. حرایم: وجود، حفظ و نگهداری حریم راه، بنا به دلایلی نظیر پیش‏بینی توسعه و تعویض‏‏های آتی و همچنین تأمین ایمنی عبورومرور لازم و ضروری است. تعاریف، حریم راه‏های برون‏شهری، حریم خیابان‏های شهری، استفاده از حریم راه برای تأسیسات شهری، ضوابط عمومی و جابه‏جا کردن خطوط تأسیسات شهری، حریم فرودگاه و راه‏آهن یا حریم فاضلاب، حریم برق، حریم رودخانه‏ها، انهار و مخازن و تأسیسات آبی، حریم کانال‏های مستحدثه و شبکه‏‏های آبیاری و زهکشی جزء مطالبی است که در این مبحث به آن پرداخته شده است.

برای دانلود کلیک نمائید نکته بسیار مهم در مورد دانلود فایل: اگر لینک دانلود بالا با dl شروع شد، لطفا برای دانلود فایل به جای http از https استفاده نمائید.
برچسبها
مطالب مرتبط

دیدگاهی بنویسید.

بهتر است دیدگاه شما در ارتباط با همین مطلب باشد.

  1. سعید :
    ۲۱ بهمن ۹۲

    ba salam
    shahrak sonof alayande ham joze shahrake sanati ham mishe?
    zavabetesho darin vasam emailesh konin

    • Admin :
      ۲۲ بهمن ۹۲

      با سلام
      معمولا اصنافی که تولید کننده ی آلاینده هستند در گیر با صنعت هستند که می توان گفت جواب شما مثبت است.
      با تشکر

  2. seyed mohsen dadgar :
    ۱۰ آبان ۹۳

    با سلام با سپاس از سایت وزین و پر بار و تشکر از زحمات بلیدریغ دست اندر کاران 

    خواهشمندم بفرمایید که آیا این سایت با مرکز مطالعاتی شهرسازی و معماری که در حال حاضر در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن ادغام گردیده است دارد یا خیر ؟ و همچنین راهنمایی فرمایید که دسترسی به متن کامل مقالات  چگونه ممکن است ؟  ارادتمند سید محسن دادگر 

    • با سلام و عرض ادب و احترام

      در خصوص سوال اولتون باید عرض کنم که سایت شهرسازی آنلاین و تیم شهرسازی آنلاین با مرکز مطالعاتی شهرسازی و معماری مد نظر شما هیچ گونه ارتباطی ندارد.در مورد سوال دومتون باید عرض کنم که تمامی مقالاتی که توسط ما در سایت قرار می گیرد به صورت کامل قابل دانلود است.

      با تشکر از لطف و دقت نظر شما

  3. سامان :
    ۰۳ دی ۹۷

    چطوری این فایل و فایل های دیگه از این سایت باید دانلود کرد؟

    • با سلام

      پستی که دارای حجم فایل است یعنی فایل دانلود دارد. اگر نباشد ندارد.

0