بررسی تجربیات جهانی در مورد تهیه‏ و اجرای طرح‏های کالبدی ملی

بررسی تجربیات جهانی در مورد تهیه‏ و اجرای طرح‏های کالبدی ملی و منطقه‏ای و میزان انطباق آن با روش‏های مورد عمل در ایران
شهرسازی
آقای دکتر فیروز توفیق
آقای دکتر اسفندیار زبردست

طرح جامع سرزمین تقریباً به همان معنای فضایی که امروز طرح‏های کالبدی ملی و منطقه‏ دارد، در سال ۱۳۵۳ در قانون «تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی» عنوان شده است. آمایش سرزمین در ایران: فکر آمایش سرزمین نخستین بار در اواخر سال ۱۳۴۵ در موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران در گزارشی زیر عنوان مسئله افزایش جمعیت تهران و نکاتی پیرامون سیاست عمران کشوری پدیدار شد. هدف بررسی پیشنهادی کاملاً الهام‏گرفته از تجربه فرانسه و نظریه‏های اقتصاددان فرانسوی ترجمه شده بود. هدف آمایش سرزمین یکی «جلوگیری از افزایش جمعیت تهران» و دیگری تسریع توسعه اقتصادی سراسر کشور با ایجاد فعالیت‏های جدید در مناطق مختلف» عنوان شده است. در اسفندماه سال ۱۳۵۱ مهندسان مشاور ستیران طی یادداشتی مباحث و روش‏های آمایش سرزمین را طرح کردند و اصطلاحات «بهره‏وری سرزمین» و «تنسیق سرزمین» به ‏کار رفته است. مطالعات طرح پایه آمایش سرزمین اسلامی در نیمه نخست دهه ۷۰-۱۳۶۰ توسط دفتر برنامه‏ریزی منطقه‏ای سازمان برنامه بودجه در دو کتاب شامل چندین مجله انتشار یافت. طرح‏ جامع سرزمین و طرح‏های کالبدی ملی و منطقه‏ای در ایران: شورای عالی اداری در ۲۶/۹/۷۱ تکلیف تقسیم کار میان سازمان برنامه و بودجه و وزارت مسکن و شهرسازی را روشن ساخت؛ طرح آمایش سرزمین به معنای تعیین استراتژی توزیع فضایی جمعیت و فعالیت در پهنه سرزمین توسط سازمان برنامه بودجه و با همکاری دستگاه‏های ذی‏ربط» و «دیگر وظایف و فعالیت‏های قانونی وزارت مسکن و شهرسازی» تهیه و به تأیید شواری عالی شهرسازی و معماری می‏رسد. طرح کالبدی: اهداف این طرح‏ها عبارتند از: – بررسی تناسب زمین‏ها برای گسترش آینده‏ی شهرهای موجود و ایجاد شهرهای جدید – پیشنهاد شبکه شهری آینده‏ کشور به معنای اندازه شهرها، چگونگی استقرار آنها در پهنه سرزمین و ایجاد سلسله‏مراتب میان شهرها و… – پیشنهاد و چارچوب مقررات ساخت‏و‏ساز در کاربری‏های مجاز زمین‏های سراسر کشور – حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی، صرفه‏جویی در هزینه‏های توسعه، فقر‏زدایی و تمرکز‏زدایی در طرح کالبدی ملی، سرزمین ایران به ۱۰ منطقه و ۸۵ ناحیه برنامه‏ریزی فضایی شده است. مطالعات منطقه‏ای: در طرح کالبدی ملی، ایران به ۱۰ منطقه، برنامه‏ریزی تقسیم شده است. که عبارتند از: آذربایجان، ساحلی شمال، خراسان، البرز جنوبی، زاگرس، مرکزی، جنوب غربی، فارس، جنوب شرقی. فصل نخست: در این پژوهش کوشش شده تا معلوم شود در عرصه جهانی طرح‏های فضایی ملی و منطقه‏‏ای از هر نوع که باشند به کدام موضوع‏ها می‏پردازند، دقت و احیاناً مقیاس نقشه‏ها چیست؟ قوانین و مقررات ناظر بر تهیه و اجرای آنها کدامست؟ چگونه تهیه می‏شوند، کدام سازمان‏ها مسئول تهیه آنها هستند؟ چگونه به اجرا گذاشته می‏شوند؟ کدام سازمان‏ها و با چه ابزاری، تزریق اعتبار، مقررات منطقه‏بندی، صدور پرداخته ساخت‏و‏ساز و جز اینها مجری طرح‏های از این دست هستند؟ آیا قابل الگوبرداری هستند؟ آیا با بررسی آنها می‏توان راهکارهایی را برای بهبود روش‏های تهیه و اجرای این‏ گونه طرح‏ها در ایران یافت؟ فصل دوم: ناهمسانی محتوای برنامه‏ریزی فضایی در کشورهای گوناگون. در این فصل تجربه برنامه‏ریزی فضایی دو کشور بزرگ اروپایی یعنی فرانسه و آلمان به دلیل تجربه تاریخی متفاوت و وضع سیاسی و جغرافیایی ناهمسان آمده است. فصل سوم و چهارم: کلیات و طرح‏های آمایشی-کالبدی در کشورهای اروپا به تفکیک بر حسب نوع قوانین و نوع حکومت. چارچوب اداری و قانونی کشورهای اروپایی در پنج گروه انگلیسی، ناپلئونی، آلمانی (ژرمنی)، اسکاندیناوی و اروپای شرقی طبقه‏بندی شده است که هر کدام دارای نظام‏های حکومتی متفاوتی هستند که عمدتاً عبارتند از: دولت‏های بسیط سنتی، بسیط با اختیار به مقامات محلی، بسیط منطقه‏ای شده، بسیط با تفویض اختیار به مناطق و فدراتیو. فصل سوم به طرح‏های فضایی کشورهای اروپایی با نظام حکومتی بسیط پرداخته ‏است و فصل چهارم به همین طرح‏ها در کشورهای اروپایی با نظام حکومتی شبه فدرال و فدرال اشاره نموده است. اروپا سرزمینی است که طرح‏های فضایی ملی و منطقه‏ای در کشورهای آن پدیدار شده است. در این زمینه بیشترین، متنوع‏ترین و غنی‏ترین تجربه را در این کشور‏ها می‏بینیم. تجربه دیگر کشورهای جهان هم بسیار متاثر از تجربه‏ اروپایی است. از این رو در این فصل به ‏تجربه‏ این قاره عنایت ویژه‏ای شده است. فصل پنجم، ششم، هفتم، هشتم: تجربه کشورهای فرانسه، سوئد، هلند، آلمان فصل نهم: نقش اتحادیه اروپا در طرح‏های فضایی و نیز همکاری کشورهای اروپایی با یکدیگر در زمینه آمایش سرزمین است. اتحادیه اروپا طرحی برای توسعه فضایی کشورهای عضو دارد. طرح همکاری میان منطقه‏ای هفت برنامه همکاری میان کشورهای اروپایی را پیش‏بینی کرده است. نمونه‏ای از این برنامه‏ها، همکاری ۱۱ کشور پیرامون دریای بالتیک، دانمارک، سوئد، فنلاند، نروژ، آلمان، روسیه، استونی، لیتوانی، بلاروس و لهستان در برنامه منطقه بالتیک است. فصل دهم: درباره طرح‏های فضایی (ملی-منطقه‏ای‏) کشورهای دیگر قاره‏هاست؛ کشورهای آسیایی مانند هندوستان، چین، کره و ژاپن. کشورهای ایالات متحده آمریکا و کانادا به‏ دلیل وسعت زیاد هنوز طرح‏های ملی را تجربه نکرده‏اند. فصل یازدهم: تجربه کشور جمهوری کره که سنخیت بیشتری با وضع ایران دارد. در بیشتر کشورهای آسیایی هنوز تهیه طرح‏های فضایی در سطوح بالای برنامه‏ریزی رواج نیافته است و طرح‏های کالبدی و فضایی محدود به طرح‏های محلی از نوع جامع و تفصیلی است. فصل دوازدهم: انطباق تجربه جهانی با روش‏های معمول در ایران است. تجربه ایران به اجمال بیان شده است. سپس با بررسی‏های انجام‏شده، توصیه‏های لازم درباره مطالبی چون پوشش مطالعات، دقت بررسی‏ها و مقیاس نقشه‏ها، مقررات ناشی از طرح‏ها و برنامه‏ها، چگونگی اجرای طرح‏ها و برنامه‏ها، سازمان‏ها و نهادهای تهیه‏کننده مجری طرح‏ها و چگونگی تامین اعتبار اجرای طرح‏ها، ارائه گردیده ‏است.

برای دانلود کلیک نمائید نکته بسیار مهم در مورد دانلود فایل: اگر لینک دانلود بالا با dl شروع شد، لطفا برای دانلود فایل به جای http از https استفاده نمائید.
برچسبها
مطالب مرتبط

دیدگاهی بنویسید.

بهتر است دیدگاه شما در ارتباط با همین مطلب باشد.

0